3.600 seconden in het uur, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar – dag en nacht een heel leven lang is het in gebruik en levert het dagelijks topprestaties – jouw immuunsysteem. Je stille metgezel bij al je doen en laten! Het is je schild tegen bacteriën, virussen en schadelijke cellen.
Hoe belangrijk is het immuunsysteem eigenlijk, hoe werkt het en hoe kun JIJ het iets goeds doen en de rug vrijhouden, zodat het optimaal kan werken?
Zo belangrijk is het immuunsysteem
Je immuunsysteem is een fascinerend lichaamseigen systeem – samengesteld uit verschillende, hardwerkende organen en lichaamscellen.
Mogen we voorstellen? Jouw superhelden:
- Immuunorganen zoals amandelen, lymfeklieren, milt, thymus en het beenmerg
- Mechanische en biochemische barrières zoals huid en slijmvlies, mondholte en mondflora, maag en maagzuur, darmkanaal, darmflora en darmimmuunsysteem, luchtwegen en de urinewegen
- Cellulaire afweer, witte bloedcellen zoals fagocyten en killer-cellen etc.
- Vloeibare afweer zoals antilichamen, interleukines (boodschapperstoffen van de cellen in het immuunsysteem) en het complementsysteem
Samen zijn ze sterk in de strijd tegen virussen, bacteriën en andere indringers die je lichaam willen schaden: ze maken ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, parasieten of schimmels onschadelijk en verwijderen ze uit je lichaam. Bovendien detecteren ze alle schadelijke stoffen uit de omgeving en neutraliseren ze, zodat ze geen gevaar vormen voor je lichaam. En – last but definitely not least – bestrijden ze pathologische veranderingen zoals bijvoorbeeld kankercellen.
Zo werkt het immuunsysteem
Wist je dat het immuunsysteem is onderverdeeld in een aangeboren en een verworven deel? Beide zijn nauw met elkaar verbonden, ondersteunen elkaar en zijn verantwoordelijk voor een goed functionerende immuunafweer.
De aangeboren afweer is, zoals de naam al zegt, vanaf je geboorte aanwezig en vormt de eerste verdedigingslinie. Speciale bestanddelen van het bloed, de zogenaamde fagocyten, herkennen virussen of bacteriën zodra ze het lichaam binnendringen. Vervolgens nemen ze de lichaamsvreemde cellen op en vernietigen ze.
Soms lukt het de fagocyten echter niet om de ziekteverwekkers te ontmaskeren of volledig uit te schakelen. Dan komt de verworven afweer in actie, bestaande uit gespecialiseerde afweercellen die je immuunsysteem in de loop van het leven heeft verworven door confrontatie met verschillende ziekteverwekkers. Tot de afweercellen van de verworven afweer behoren bijvoorbeeld witte bloedcellen. Zij kunnen bepaalde ziekteverwekkers markeren met zogenaamde antilichamen en ze voor de fagocyten als gevaarlijk aanwijzen.
Zolang je lichaamseigen afweer soepel functioneert, merk je er niets van. Faalt het echter, omdat het verzwakt is of niets kan beginnen tegen agressieve ziekteverwekkers, word je ziek.
Het goede nieuws: hoe energiek ons immuunsysteem tegen virussen en bacteriën vecht, kunnen we in de meeste gevallen mede beïnvloeden – want als we het goed verzorgen, werkt het goed.
Zo kun je je immuunsysteem ondersteunen
Hoe kun je het helpen?
Met regelmatige beweging in de buitenlucht! Zelfs een wandeling in het bos versterkt de immuunafweer, omdat deze door de inspanning zacht wordt geprikkeld en zo tegelijkertijd wordt getraind. Bovendien hebben Japanse wetenschappers ontdekt dat de communicatie tussen bomen, dus de communicatie tussen planten via chemische verbindingen, zogenaamde terpenen, ons immuunsysteem versterkt. Want via de ademhaling of de huid worden deze bioactieve stoffen door het lichaam opgenomen, die ons immuunsysteem stimuleren en de productie van natuurlijke killer-cellen, die bacteriën en virussen bestrijden, aanzienlijk verhogen.
Ook belangrijk: voldoende slaap, want bij vermoeidheid verminderen de afweercellen in het lichaam en kan je immuunsysteem geen topprestaties meer leveren.
Ontspanningstijd is eveneens een essentiële voorwaarde voor een gezonde immuunafweer. Als het lichaam niet tot rust komt, treden uitputtingsverschijnselen op die de ideale omstandigheden bieden voor de vermeerdering van ziekteverwekkers.
Een ander heel belangrijk punt is de aanvoer van voldoende micronutriënten en secundaire plantenstoffen – want zonder deze zou je immuunsysteem al binnen korte tijd falen.
Een paar voorbeeldige immuunsysteem-helden zijn:
Vitamine C – de immuunbooster bij uitstek! Vitamine C werkt zowel ontstekingsremmend als antioxidatief en beschermt daarmee de cellen tegen nare indringers zoals bacteriën of virussen. De Duitse Vereniging voor Voeding raadt daarom een dagelijkse dosis van 95-110 mg/dag aan. Mocht je echter verkoudheidssymptomen krijgen, kan een inname van tot 2 g vitamine C per dag de symptomen verlichten! Een studie uit 2013 bevestigt dat de verkoudheidsduur bij volwassenen gemiddeld met 8% werd verkort als tijdens de verkoudheid meer dan 0,2 gram vitamine C per dag werd ingenomen. Bij kinderen kon de gemiddelde verkoudheidsduur zelfs met tot 18% worden verminderd als de dagelijkse dosis vitamine C één tot twee gram bedroeg.
Laad voldoende zonlicht op, want dat bevordert de lichaamseigen productie van vitamine D en dit ondersteunt en reguleert op zijn beurt het immuunsysteem. Als je lichaam te weinig vitamine D beschikbaar heeft, hebben bacteriën en virussen vrij spel en veroorzaken ze vervelende infecties – vooral luchtweginfecties. Sommige studies hebben aangetoond dat het innemen van 2 – 4 µg vitamine D helpt om luchtweginfecties – zoals een verkoudheid – te voorkomen! Omdat de zonnestraling vooral in de wintermaanden erg laag is, zou vooral in deze tijd het zonnevitaal – dat eigenlijk een hormoon is – gesupplementeerd moeten worden – studies tonen aan dat het vitamine-D-gehalte hier in Nederland bij de meeste mensen vooral in maart het laagste punt bereikt.
Ook zink is onmisbaar voor het immuunsysteem: zonder zink – geen immuunsysteem! Bepaalde immuunafweercellen kunnen zonder zink niet worden gevormd. Bovendien bevordert zink de lichaamseigen afweer tegen virussen en bacteriën en is het verantwoordelijk voor het "geheugen" van onze immuunafweer, doordat het het immuunsysteem kan herinneren aan eerdere contacten met ziekteverwekkers!
Seleen is ook belangrijk voor je immuunsysteem, want: een van de belangrijkste oorzaken van een zwak immuunsysteem zijn vrije radicalen, die – onder andere – ook onze immuuncellen beschadigen en verantwoordelijk zijn voor veel chronische ziekten en ontstekingen. Seleen is een essentieel indirect antioxidant dat je lichaamscellen beschermt tegen de aanval van vrije radicalen. Indirect betekent dat het niet zelf tegen vrije radicalen werkt, maar verantwoordelijk is voor de functionaliteit van bijna alle enzymensystemen die vrije radicalen bestrijden.
B-vitamines – de detectives van ons immuunsysteem.
Met de jaren leert ons afweersysteem vijandige virussen, bacteriën en andere ongewenste indringers als ziekteverwekkers te ontmaskeren. B-vitamines ondersteunen dit herkennen.
Bovendien wapent vitamine B2 tegen oxidatieve stress en draagt samen met vitamine B3 bij aan het behoud van gezonde slijmvliezen – belangrijk in de strijd tegen loopneuzen.
Secundaire plantenstoffen werden lange tijd onderschat – maar tegenwoordig is bekend dat ook zij belangrijke beschermfuncties bij de mens vervullen! Inmiddels worden veel positieve effecten van fruit en groenten zelfs toegeschreven aan de secundaire plantenstoffen. Zo hebben wetenschappers ontdekt dat ze onder andere een antimicrobiële en antioxidatieve werking hebben. Dat betekent dat ze enerzijds de groei en verspreiding van ziekteverwekkers zoals virussen, bacteriën of schimmels remmen en anderzijds in staat zijn vrije radicalen te vangen en daarmee gezondheidsbevorderend werken.
Geweldig wat het immuunsysteem allemaal presteert – en dat op elk moment! Jij hebt het in handen – ondersteun het krachtig met voldoende beweging, slaap, ontspanning en voedingsstoffen en luister naar je lichaam als het signalen geeft!
In dit opzicht: blijf gezond!
Bronnen:
https://www.gesundheitsinformation.de/wie-funktioniert-das-immunsystem.2225.de.html
https://www.wissenschaft.de/umwelt-natur/vitamin-d-macht-das-immunsystem-scharf/
https://www.kraeuterhaus.de/blog/tag/immunsystem/
https://www.carstens-stiftung.de/artikel/gesundheit-aus-dem-wald.html
